Udostępnij:

Mechanika

Kinematyka ruchu obrotowego

W tym wpisie dowiecie się jak opisać kinematykę ruchu obrotowego bryły sztywnej.

Ruch obrotowy bryły sztywnej

Kiedy bryła sztywna porusza się ruchem obrotowym?

Jeżeli unieruchomimy dwa punkty należące do bryły sztywnej , to prosta przechodząca przez te punkty utworzy oś obrotu tejże, zaś pozostałe punkty będą poruszały się po okręgach (leżących na płaszczyznach prostopadłych do osi obrotu)  o środkach leżących na tej osi.
Bryła poruszająca się ruchem obrotowym.
Rys.1 Bryła sztywna w ruchu obrotowym
                             Bryła sztywna w ruchu obrotowym ma 1 stopień swobody.

Położenie kątowe bryły określa kąt obrotu  φ=φ(t) [rad] .

Prędkość kątowa

Chcąc opisać kinematykę bryły, konieczne jest określenie prędkości kątowej . Wyraża się ją jako pochodną z kąta obrotu względem czasu. Informuje nas zatem, jak w czasie zmienia się wartość kąta obrotu. Jednostką prędkości kątowej jest rad/s .

Prędkość kątowa
Rys.2 Prędkość kątowa
Zwrot wektora prędkości kątowej określamy zgodnie z regułą prawej dłoni , zaś kierunek obrotu jest zgodny z orientacją  φ(t) .
Reguła prawej dłoni
Rys.3 Reguła prawej dłoni

 Przyspieszenie kątowe

Zmiana prędkości kątowej w czasie nazywana jest przyspieszeniem kątowym . Z matematycznego punktu widzenia jest pochodną z prędkości kątowej względem czasu. Jednostką przyspieszenia kątowego jest rad/s^2 .

Przyspieszenie kątowe
Rys.4 Przyspieszenie kątowe

Nanieśmy teraz wprowadzone wielkości na rysunek bryły sztywnej w ruchu obrotowym.

Kinematyka bryły sztywnej
Rys.5 Bryła sztywna z narysowanymi parametrami kinematycznymi

Prędkość liniowa punktu należącego do bryły w ruchu obrotowym

Rozważmy teraz kinematykę dowolnie obranego punktu N należącego do rozważanej bryły poruszającej się ruchem obrotowym.

Kinematyka punktu N
Rys.6 Kinematyka punktu N

Położenie tego punktu będzie określał wektor promień wodzący (kolor seledynowy).

Punkt N z promieniem wodzącym
Rys.7 Punkt N z promieniem wodzącym

Wprowadzimy teraz układ naturalny zaczepiony w punkcie N.

Wprowadzenie układu naturalnego
Rys.8 Wprowadzenie układu naturalnego

Znając zależności określające parametry kinematyczne punktu w ruchu po okręgu możemy określić:

Prędkość punktu N
Prędkość punku N
Rys.9 Zależności określające prędkość pkt. N
Przyspieszenie punktu N
Przyspieszenie punktu N
Rys.10 Zależności określające przyspieszenie pkt. N

Naniesiemy teraz wektory prędkości i przyspieszenia na rysunek rozważanej bryły.

Rysunek ostateczny
Rys. 11 Rysunek z naniesionymi parametrami kinematycznymi

Podsumowanie

W ten sposób zapoznaliśmy się z pojęciami związanymi z kinematyką bryły sztywnej poruszającej się ruchem obrotowym. Na koniec polecam kilka pozycji literaturowych dla tych co chcą wiedzieć więcej o kinematyce:

Engel Z., Giergiel J.: Mechanika –część II – Kinematyka, Wyd. AGH, Kraków 1998.

J. Nizioł, Metodyka rozwiązywania zadań z mechaniki, WNT, 2002. Łódź, lipiec 2008.

J. Leyko, Mechanika ogólna. Statyka i kinematyka, PWN, 2002.

W. Kurnik: Wykłady z mechaniki ogólnej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2017.

Hendzel Z., Żylski W.: Mechanika ogólna — Kinematyka. OWPRz, Rzeszów 2001.

Więcej informacji i przykładowe zadania możecie zobaczyć kursie pod tytułem: "Kinematyka ruchu obrotowego".